Ministerie van Justitie en Veiligheid laat zich informeren over vak van boa’s en handhaving

DEN HAAG – Vandaag waren wij samen met tientallen boa’s aanwezig bij een hoorzitting van de Commissie Veiligheid en Justitie van de Tweede Kamer. Ambtenaren en leden van de Tweede Kamer informeren zich via zo’n hoorzitting over een bepaald onderwerp, in dit geval over het vak van de boa en handhaving.

Meerdere experts vanuit diverse organen en met afwijkende visies op het boa-vak waren hiervoor uitgenodigd. Ook hadden zij ter voorbereiding een position paper geschreven. Onze vakbondsadviseurs Wout Jongman en Marianne van Smaalen zaten samen met leden op de tribune. De opkomst van handhavers was zelfs zo groot dat sommigen de hoorzitting buiten de zaal op schermen moesten volgen.

Wout Jongman: ‘Heel belangrijk dat er meer aandacht komt voor wat de boa nu eigenlijk doet. Er moet landelijk beleid gaan komen. Tegelijkertijd heeft deze bijeenkomst mij geleerd dat we nog een lange weg te gaan hebben. Van het merendeel van de aanwezige tweede-kamerleden is de kennis over de boa onder de maat. Zoals over welke opleidingen handhavers nu eigenlijk hebben. Dat vind ik wel een zorg.’

• Alle positions papers t.b.v. de hoorzitting lezen
• Artikel Bas van Stokkom, onderzoeker Strafrecht en Criminologie Radboud Universiteit in NRC (d.d. 4 maart 2019): ‘Niemand is geholpen met ‘een beetje’ handhaven’ – Een boa gaat al lang over veiligheid. Hou deze beroepsgroep niet onnodig klein, schrijft Bas van Stokkom.’

Een kleine greep uit het grote aantal inhoudelijke thema’s en uitdagingen van boa’s, dat op de agenda stond:

• Er is geen sprake van nationaal beleid. (uit: position paper BOA Platform)
• De Nationale Politie heeft recent het standpunt ingenomen dat het gebruik van alle geweldsmiddelen is voorbehouden aan de politie (Nota Welten). In geval van nood moet de politie naar voren stappen, terwijl BOA’s juist een stap achteruit dienen te doen. Als voorwaarde geldt dat de politie dan beschikt over robuuste basisteams die op zeer korte termijn ter plaatse effectief kunnen worden ingezet. Dit nu wordt in BOA-kringen ernstig betwijfeld; er bestaat daar een soms sterke behoefte aan (beperkte) geweldsmiddelen (handboeien, pepper spray, taser). De bodycam maakt in verschillende gemeenten opgang. (uit: position paper BOA Platform)
• In de samenwerking tussen de politie en BOA’s is het gebruik van porto’s nog geen vanzelfsprekendheid. En als er wel gebruik van wordt gemaakt, is het nog maar de vraag of politie en BOA’s elkaar voldoende weten te vinden via het C2000-netwerk. Het zou prettig zijn als BOA’s en politie deelnemer zijn aan dezelfde gespreksgroep op het netwerk. (uit: position paper BOA Platform)
• Speciale aandacht is vereist voor Domein 2, waar ‘groene BOA’s’ vaak geïsoleerd moeten optreden. (uit: position paper BOA Platform)
• Er is beleidsmatig geen keus gemaakt over de status van BOA’s. Sommige gemeenten beschouwen de BOA nog als een vorm van goedkope werkkracht voor relatief laagwaardig werk (Melkertbaan), terwijl anderen uitgaan van volwaardige professionals. Dat leidt tot verwarring onder burgers maar ook bij andere professionals (…). (uit: position paper BOA Platform)
• De onduidelijkheid manifesteert zich bijvoorbeeld bij het opstellen van een proces-verbaal en het verdachtenverhoor. (uit: position paper BOA Platform)
• Ook het gebrek aan nationaal geldende spelregels leidt tot verwarring. Het ontbreken van landelijk beleid voor het uniform van de BOA en de striping van de auto’s zorgt voor minder uniformiteit in uitstraling. Door lokale invulling van handhaving van de DHW ontstaan er tussen en binnen gemeenten grote verschillen. Blurring – alcoholverkoop in detailhandel zonder vergunning – is hier zo’n voorbeeld van. Blurring mag niet volgens wet, maar wordt gedoogd door gemeenten. Dit zorgt voor onduidelijkheid en een lastige positie bij veel BOA’s en bemoeilijkt de handhaving. (uit: position paper BOA Platform)
• De reactie van minister Grapperhaus op het rapport van de Commissie Evaluatie Politiewet 2012, de zogenoemde Commissie Kuijken, behoeft aanvulling. Zo komt het woord burger geen enkele keer voor in de tekst en ook de BOA’s komen nauwelijks aan de orde. Dat is een gemiste kans. (uit: position paper BOA Platform)
• In veiligheidsland geldt immers het dogma van de duizend ogen. Indien in een bepaalde omgeving duizend ogen waken, wordt die omgeving bijna per definitie veiliger. (…) BOA’s kunnen in zo’n opzet een grote rol spelen. (uit: position paper BOA Platform)
• In de grote steden zijn BOA’s en hun leidinggevenden voorstander van meer integrale vormen van handhaven (bijvoorbeeld zowel in openbaar vervoer als op straat); zij kritiseren de domeinindeling, die het optreden onnodig inperkt en niet valt uit te leggen aan het publiek. Velen onder hen attenderen op gezagsverlies wanneer zij niet mogen ingrijpen wanneer dat wel moet (bijvoorbeeld bij een flagrante snelheidsovertreding of rood licht negatie in binnenstad). (uit: position paper Bas van Stokkom, onderzoeker Strafrecht en Criminologie Radboud Universiteit)
• De scheiding tussen leefbaarheid (BOA’s) en openbare orde en veiligheid (politie) is in de praktijk niet zinvol. BOA’s Openbare ruimte nemen stelselmatig openbare orde en veiligheidstaken op zich, overigens deels conform de Domeinlijst (zie o.a. de artikelen genoemd onder punt 28). De Beleidsregels schetsen dus geen reëel beeld wat BOA’s doen. In feite worden zij in menig opzicht als ‘tweederangs handhavers’ opgevat en ontstaat het beeld van een halfslachtig bevoegde beroepsgroep. (uit: position paper Bas van Stokkom, onderzoeker Strafrecht en Criminologie Radboud Universiteit)

Aanwezige experts:

• dhr. P. Winsemius, voorzitter BOA-platform
• dhr. J. van Hoorn, landelijk portefeuillehouder boa’s bij de politie
• mw. C. Duitman, hoofd handhaving bij de gemeente Rotterdam
• dhr. H. Appeldoorn, politiecoördinator toezicht eenheid Rotterdam Centrum
• dhr. M. Huybrechts, boa gemeente Weert

Bestuurders:

• dhr. P. Oskam, voormalig woordvoerder boa’s bij de commissie Bestuur en Veiligheid van de VNG / burgemeester van Capelle aan den IJssel
• mw. L. Sievers, burgemeester Edam-Volendam

Wetenschap:

• dhr. B. van Stokkom, onderzoeker Strafrecht en Criminologie Radboud Universiteit
• dhr. R. van Steden, universitair hoofddocent Bestuurswetenschappen en Politicologie Vrije Universiteit