Veiligheidsteam Amsterdam: unieke intensieve samenwerking politie en Stadstoezicht

Interview met handhaver Stephan Horn (medewerker Veiligheidsteam) en projectleider Antoinette Bakker

“Veiligheid in OV neemt toe door veiligheidsteam” kopte het dagblad Metro enige tijd geleden. In het Amsterdamse openbaar vervoer komt sinds een paar jaar veel minder straatroof, geweld, zakkenrollerij en vernieling voor. Het succes? Het gezamenlijk optreden van het Veiligheidsteam Openbaar Vervoer (VOV) met handhavers van Stadstoezicht en medewerkers van de politie. Het team is speciaal bevoegd om in en rond het openbaar vervoer toezicht te houden en daar de openbare orde te handhaven. Handhaver Stephan Horn, medewerker van het Veiligheidsteam en projectleider Antoinette Bakker, vertellen.

“We zijn sinds 2007 één team met aan het begin van de dienst een gezamenlijke briefing. Het team bestaat uit 60 collega’s van Stadstoezicht en 25 politiecollega’s die behoren tot een vaste kern. Dit aantal wordt aangevuld met een flexibele schil van 17 agenten en 42 operationeel assistenten van de Dienst Executieve Ondersteuning. De politie stuurt operationeel aan”, licht Antoinette Bakker toe. De gezamenlijkheid blijkt ook uit dezelfde screening voor het hele team. Stephan Horn: “Daarnaast maken we gebruik van hetzelfde portofoonkanaal, integrale bevraging en worden de collega’s van Handhaving opgeleid voor BVH. Op straat loopt het hele team in herkenbare gele jassen.”

Diversiteit

Het team legt de focus op het Openbaar Vervoer in de eenheid Amsterdam. Maar dat is een breed gegeven. Zo zijn er specifieke aandachtsgebieden en projecten. ‘Speurneuzen in de Bijlmer’ bijvoorbeeld. ”Dat gaat over normen en waarden, zichtbaarheid en elkaar aanspreken in en rond het openbaar vervoer in de wijk. Bij zo’n actie sluiten veelal ook de wijkteams aan”, vertelt Antoinette. ‘Moederspot’ is ook een project waar de samenwerking met andere partijen wordt gezocht. “We gaan dan gezamenlijk op stap met een leerplichtambtenaar. Leerlingen die niet op school verschijnen hangen soms overlastgevend rond op straat of bij het openbaar vervoer. We spreken hen en hun ouders aan en brengen ze naar school. Als de politie daarbij is geeft dat ook een signaal. De nieuwste ontwikkeling is een pilot met boa’s van het GVB (gemeentelijke dienst van het OV in Amsterdam), in een flexteam. Hierin wordt door de samenwerking optimaal gebruik gemaakt van elkaars bevoegdheden.”

Koudwatervrees

De start van het Veiligheidsteam was wel even wennen. “Ik kan me die koudwatervrees wel voorstellen. De bevoegdheden verschillen, er is veel onwetendheid daarover. Handhavers hebben soms ook het idee dat ze worden gebruikt als het de politie niet goed uitkomt”, aldus Stephan. Antoinette herkent dat beeld wel: “De politie wordt getraind om zorgvuldig met informatie om te gaan en op basis daarvan op te treden. Als die informatie ineens moet worden gedeeld met relatief onbekenden dan zorgt dat voor afstand. In de beginperiode zaten wij op aparte kamers. Politiecollega’s zaten bij elkaar, Stadstoezicht ook. Dat is veranderd. We zijn zichtbaar één team geworden en er zijn veel stappen gemaakt. We kennen en vertrouwen elkaar.”

Bevoegdheden

De samenwerking tussen de politie en Stadstoezicht is onlosmakelijk verbonden aan de discussie over bevoegdheden. Stephan: “Het moet werkbaar zijn. Ik vind dat de bevoegdheden moeten blijven verschillen. Het hangt ook sterk af van je vakgebied. Maar wat verruiming zou mooi zijn als we bijvoorbeeld gesignaleerden zelf kunnen afhandelen. Dat scheelt tijd. Nu moeten we ze overdragen aan de politiecollega’s. Ook willen we graag een uitbreiding van geweldsmiddelen met pepperspray. Dit kan in bepaalde gevallen escalatie voorkomen en draagt bij aan de veiligheid van onze collega’s.” Antoinette: “Dat kan zeker bijdragen. Ik vind ook dat er meer aandacht moet komen voor de kennis van elkaars bevoegdheden. We krijgen wel eens telefoontjes van collega’s van buiten het team die niet weten wat een boa wel en niet zou mogen. Dan moet het onderzoek naar een verdachte nog beginnen.”

Professionalisering

Er wordt hard gewerkt aan nog meer professionalisering van boa’s en de samenwerking met de politie. Stephan: “We worden veel meer voor vol aangezien. Dat was vroeger wel anders. Hier kennen we elkaar en zijn er duidelijke afspraken wie waar over gaat. Helaas is er veel onwetendheid in het land, dat zorgt voor onbegrip naar elkaar toe. Het kennisniveau moet omhoog”. Antoinette: “Soms is de politie wat neerbuigend in de richting van boa’s. Dat komt mijn inziens vooral omdat men elkaar op afstand houdt. Terwijl je elkaar heel goed kunt aanvullen. Als je aan de voorkant geschikte mensen selecteert, de sturing goed is en je investeert in elkaar dan kun je mooie resultaten behalen.” De samenwerking kan nog beter, daar zijn beiden van overtuigd. “Ons team bestaat uit veel jonge politiecollega’s en een groep ‘oude rotten in het vak’ aan handhavers. Als je die nog meer met elkaar laat optrekken dan wissel je meer kennis uit. Ook zou je gezamenlijk IBT kunnen doen en zou het management nog meer betrokken kunnen zijn bij het werk en het personeel. Op die manier kun je nog betere keuzes maken, ook op het gebied van personeelsbeleid.”

Mooi werk

Inmiddels maakt het Veiligheidsteam zich klaar voor de risicowedstrijd Ajax – Barcelona. Nog even en de gezamenlijke briefing begint. Ze hebben er weer zin in. Stephan: “Het mooiste van dit werk is dat je ‘s ochtends niet weet wat je te wachten staat, het is onvoorspelbaar en je hebt veel contact met mensen. En als je dan ook nog een top-600 klant naar binnen trekt dan geeft dat echt voldoening. Antoinette: “Klopt! Het is fijn werken in een team met zoveel verscheidenheid. Vanavond gaan we er met elkaar weer zorgen dat het in en rond het Openbaar Vervoer in de stad veilig blijft voor burgers. We houden toezicht in het hele openbaar vervoer, in het geel als één team.”

* Dit artikel is ook te lezen in Politiebericht, het bondsblad van de politievakbond ACP. Verschijningsdatum 28 december 2013.