Zoetermeerse handhavers nauw betrokken bij aanvraag verdedigingsmiddelen

Hoe gaan we om met de aanvraag van verdedigingsmiddelen? Willen we wel een aanvraag doen en zo ja, wat komt daar allemaal bij kijken? Die vraag speelt bij verschillende gemeentes in Nederland. De kwestie houdt ook Team Handhaving in Zoetermeer bezig. In samenwerking met de handhavers stelt het team een beleidsdocument op, waarin de mening van de handhavers zelf het belangrijkst is. Teammanager Handhaving Wouter van den Berg legt uit hoe ze in Zoetermeer te werk zijn gegaan.

“De landelijke discussie over verdedigingsmiddelen voor handhavers is hier in Zoetermeer op de voet gevolgd”, zegt Wouter van den Berg. “De lokale politiek stond er niet negatief tegenover, dus we konden verwachten dat er direct beweging kwam toen landelijk de deuren open gingen.”
De Zoetermeerse gemeenteraad stemde met een kleine meerderheid voor de mogelijkheid om handhavers te gaan uitrusten met wapenstok en pepperspray. Wouter van den Berg, sinds anderhalf jaar manager van het uit 30 personen bestaande team, vindt het belangrijk om ook de handhavers zelf tijdig in het hele proces mee te nemen.

Enquête

Wouter: “Toen er werd gevraagd wat het standpunt is vanuit team Handhaving, had ik de behoefte om niet alleen maar het standpunt van de organisatie weer te geven, maar ook dat van de handhavers zelf. De mening van de organisatie is hierin ondergeschikt aan het standpunt van de werknemers. Het belangrijkste is dat de collega’s hun werk op een goede en veilige manier kunnen doen. We zijn daarom met elkaar in gesprek gegaan over de vraag: wat vinden we er eigenlijk van om straks met verdedigingsmiddelen te lopen?
Daarnaast is er vanuit het team een projectgroep opgestart die zich bezighoudt met het onderwerp verdedigingsmiddelen. Die projectgroep heeft een enquête uitgezet onder de medewerkers. Daar kwam uit dat de meerderheid voor is en een zeer kleine minderheid neutraal. De uitkomsten worden nog nader uitgewerkt, want we hebben ook gevraagd naar zaken die te maken hebben met goed werkgeverschap. Zoals: wat doet dit proces met je vertrouwen in de werkgever? Hoe zeker ben je in het uitvoeren van je werk? Verwacht je met bewapening op een andere manier te gaan handelen? Daar waar je nu je verlies moet pakken als een situatie uit de hand dreigt te lopen, kan je dan straks de daad bij het woord voegen?”

Vooruitkijken

De teammanager vindt het belangrijk om het standpunt van het hele team vanuit verschillende perspectieven toe te lichten. “De enquête is een van de invalshoeken. Een andere is kijken naar informatiegericht werken. Dat gaat er in de toekomst voor zorgen dat Handhaving steeds vaker op het juiste moment op de juiste plek is. Daarbij hoort dan weer een grotere kans op escalatie.”
Natuurlijk is het belangrijk om in dit hele proces te kijken naar het aantal incidenten dat er in het verleden is geweest. “Maar’, aldus Wouter, “wanneer je alleen in de achteruitkijkspiegel kijkt, kun je niet vooruit kijken. En als we vooruit kijken zien we een alsmaar groter wordende behoefte dat wij ons steeds sterker gaan positioneren in de wijken. Waarbij de hoeveelheid en intensiteit van de werkzaamheden toeneemt. Van 1250 meldingen in 2012, naar meer dan 4500 vorig jaar.”

Bescherming handhaver

Niet alleen de toename van meldingen zorgt voor meer werk. Ook het aantal projecten waar handhavers aan meewerken stijgt. Wouter van den Berg: “Denk bijvoorbeeld aan ondermijning, waar zoals dat heet, onder- en bovenwereld samenkomen. Dat is een portefeuille waar handhavers ook een rol in spelen. Hier in de gemeente Zoetermeer doen we onderzoek naar bedrijven die wellicht malafide zijn. Dat houdt wel in dat je de medewerkers in een bepaald milieu neerzet, waardoor het belangrijk is dat je er als werkgever voor zorgt dat die handhaver goed beschermd is. We werken hierin samen met de politie, maar zien toch dat zij druk met haar kerntaak is en daardoor minder tijd heeft om team Handhaving te ondersteunen bij haar werkzaamheden.”

Beeldvorming

Nog een belangrijk punt dat straks in het document komt te staan, heeft te maken met beeldvorming. Wouter van den Berg merkt op: “De mensen die moeten beslissen over het uitreiken van de middelen hebben vaak geen idee hoe het met de opleiding van handhavers gesteld is. Ze hebben niet altijd helder hoe snel de professionalisering van het vak gaat. De mensen hier in Zoetermeer bijvoorbeeld, krijgen bij hun sollicitatie een assessment op niveau 4. En de verdedigingsmiddelen worden ook zeker niet zomaar gegeven, zoals vaak wordt gedacht. Pas na voldoende training en het behalen van de examens van de politieacademie, kunnen ze worden uitgereikt. Dat zijn dezelfde examens die een politiemedewerker moet halen om met bewapening rond te mogen lopen.”

Keerzijde

Natuurlijk zijn er ook nadelen geeft Van den Berg toe. “De nadelen en risico’s moet je ook erkennen.  Als we bijvoorbeeld een wapenstok of pepperspray gaan dragen dan volgt een veranderingsproces in de organisatie. Risico’s met betrekking tot de uitvoering buiten op straat ondervang je door te trainen en met elkaar te reflecteren en in dialoog te blijven.
Ook de handhaver zelf moet beseffen wat het dragen van verdedigingsmiddelen betekent. Het brengt een enorme verantwoordelijkheid met zich mee. De handhaver moet uiterst deskundig met de bewapening omgaan en dient de geweldsspiraal enorm goed in de gaten te houden. Het is ook belangrijk dat hij goed beseft dat verkeerd gebruik nadelige consequenties voor hemzelf kan inhouden. Ook dat gesprek voeren we intern, om niet alleen slingers en ballonnen op te hangen. Het klopt dat we een enorme stap maken voor de handhavers, maar het houdt ook in dat we goed moeten beseffen wat de keerzijde kan zijn.”